Thanh minh là gì? Ngày Tết thanh minh có ý nghĩa như thế nào?

Tết Thanh Minh không phải là ngày lễ lớn trong năm nhưng lại mang đậm nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân Việt Nam. Vào ngày này, con cháu tụ họp về thăm mộ tổ tiên để bày tỏ lòng thành kính, sự hiếu thuận của mình. Vậy Thanh Minh là gì? Tết Thanh Minh ngày nào trong năm 2025? Hãy cùng AEONESHOP tìm hiểu chi tiết về ngày lễ này trong nội dung bài viết dưới đây.

Thanh minh là gì? Tết thanh minh 2025 rơi vào ngày nào dương lịch?

Theo quan niệm của người Việt xưa, Tết Thanh Minh là dịp để con cháu tụ họp về thăm mộ và vệ sinh mộ phần của tổ tiên. Sau đó bày mâm cúng kiếng đầy đủ để bày tỏ lòng thành kính, sự hiếu thuận và mong ông bà phù hộ cho gia đình luôn được khỏe mạnh, bình an, phát đạt. 

Vậy Tết Thanh Minh ngày nào trong năm 2025? Theo lịch Dương năm 2025, Tết Thanh Minh sẽ bắt đầu từ Thứ 6 ngày 4/4 (tức ngày 7/3 Âm lịch, sau khi kết thúc tiết Xuân Phân) và kéo dài đến ngày 20 -  21/4 (tức ngày  23 - 24/3 Âm lịch). 

Tết Thanh Minh rơi vào Thứ 6 ngày 4/4/2025 (Nguồn: Sưu tầm)

Tết thanh minh có nguồn gốc và ý nghĩa như thế nào?

Sau khi biết được Tết Thanh Minh ngày nào trong năm 2025, cùng AEONESHOP tìm hiểu về nguồn gốc cũng như ý nghĩa của ngày lễ này.

Nguồn gốc của ngày Tết thanh minh

Theo Nguyễn Hùng Vĩ - nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Việt Nam, Tiết Thanh Minh là tiết thứ 5 trong 24 tiết khí được lập lịch theo quan niệm của các nước Á Đông, bắt đầu từ sau ngày Lập Xuân 45 ngày và sau ngày đông chí 105 ngày. Về mặt nghĩa đen, Thanh Minh được hiểu là không khí trong lành, mát mẻ, trời quang mây tạnh, sáng sủa. Tiết Thanh Minh thường sẽ kéo dài khoảng 15 - 16 ngày và ngày đầu tiên sẽ được lấy làm mốc diễn ra Tết Thanh Minh.

Tiết Thanh Minh được lập theo quan niệm của các quốc gia phương Đông (Nguồn: Sưu tầm)

Ý nghĩa của ngày Tết thanh minh

Theo truyền thống của dân tộc Việt Nam, Thanh Minh là một ngày lễ Tết thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, con cháu bày tỏ lòng thành kính, sự hiếu thảo của mình đối với tổ tiên. Vào ngày này, các thành viên trong gia đình cùng tụ họp và đi tảo mộ để sửa sang lại phần mộ của gia tộc cho sạch sẽ, khang trang hơn. Mỗi người sẽ thắp cho mộ phần trong nhà mình và các ngôi mộ vô chủ một nén hương để bày tỏ tấm lòng với người đã khuất. Ngoài ra, Tết Thanh Minh còn nhắc nhở con cháu luôn hướng về cội nguồn tổ tiên, đồng thời dạy dỗ cách kính trọng, hiếu thảo và biết yêu thương ông bà, bố mẹ khi còn sống.

Trong Tết thanh minh người Việt thường làm gì?

Vào ngày Tết Thanh Minh, các thế hệ trong gia đình sẽ tụ họp để chuẩn bị mâm cỗ cúng và đi tảo mộ của tổ tiên.

Đi tảo mộ

Trong dịp Tết Thanh Minh, con cháu dù có đi làm ăn xa cũng thường trở về sum họp gia đình và đi tảo mộ để sửa sang lại phần mộ của gia tộc sạch sẽ, khang trang. Vào ngày này, không khí tại các khu nghĩa trang trở nên đông đúc và nhộn nhịp, vì cả trẻ em cũng được theo người lớn để đi tảo mộ nhằm dạy cho trẻ biết đến đấng tổ tiên sinh thành và biết kính trọng với gia tiên qua tục viếng mộ. 

Mọi người sẽ cùng nhau quét dọn, lau chùi phần mộ gia tộc và dọn cỏ các ngôi mộ vô chủ xung quanh. Sau đó bày biện lễ vật, dâng hương để những cụ già khấn vái nơi phần mộ tổ tiên rồi đốt vàng mã. 

Đi tảo mộ trong dịp Tết Thanh Minh bày tỏ lòng thành kính của mình đối với ông bà, tổ tiên (Nguồn: Sưu tầm)

Chuẩn bị mâm cỗ cúng

Theo đúng phong tục, ngoài việc đi tảo mộ thì chuẩn bị mâm cúng cũng được xem là một phần quan trọng không thể thiếu trong ngày Tết Thanh Minh. Trước tiên, con cháu sẽ dọn dẹp, lau chùi bàn thờ gia tiên và nhà cửa sạch sẽ rồi chuẩn bị mâm cỗ cúng với đầy đủ các lễ vật như hoa quả, nhang đèn và một vài món ăn. Sau khi tảo mộ xong, con cháu sẽ dâng mâm cúng lên bàn thờ gia tiên, mong những người đã khuất phù hộ cho gia đình luôn khỏe mạnh, bình an, phát tài phát lộc.

Tùy theo văn hóa từng vùng miền, địa phương mà mâm cúng Tết Thanh Minh sẽ khác nhau. Đây được xem là một bữa cơm sum họp gia đình để tưởng nhớ người đã khuất nên chỉ tổ chức nho nhỏ và ấm cúng chứ không quá linh đình.

Mâm cúng gia tiên là một phần quan trọng không thể thiếu trong ngày Tết Thanh Minh (Nguồn: Sưu tầm)

Nên làm và không nên làm gì trong Tết thanh minh?

Tết Thanh Minh cũng được xem là một ngày lễ truyền thống của người Việt, do đó trong ngày lễ này, bạn cũng cần lưu ý những điều nên làm và không nên dưới đây.

Những điều nên làm trong dịp Tết Thanh Minh:

• Đi tảo mộ tổ tiên để thể hiện lòng thành kính và biết ơn các thế hệ trước.
• Dọn dẹp lau chùi bàn thờ và nhà cửa sạch sẽ, gọn gàng để tiếp đón ông bà tổ tiên.
• Làm lễ cúng Thanh Minh ngoài mộ và tại nhà, bày tỏ lòng biết ơn và sự hiếu thảo với ông bà, tổ tiên.

Ngày Tết thanh minh, gia đình bạn nên xin phép trước khi làm rồi dọn dẹp mộ phần tổ tiên sạch sẽ (Nguồn: Sưu tầm)

Một số điều không nên làm khi đi tảo mộ vào ngày Tết Thanh Minh mà bạn cần phải biết để tránh gặp xui xẻo như:

• Không nên giẫm đạp và đá đồ cúng khi đi ngang mộ phần người khác.
• Đối với phụ nữ mang thai hay đang trong kỳ hành kinh hoặc người bị phong hàn thấp khớp thì không nên đi tảo mộ vì theo quan niệm dân gian, ở nghĩa trang có khí lạnh và năng lượng xấu, người nhạy cảm dễ bị ảnh hưởng. 
• Nên hạn chế chụp ảnh tại khu vực nghĩa trang, không được nói chuyện lớn tiếng, cười đùa hay bàn tán, chỉ trỏ vào mộ người khác bởi liên quan đến các vấn đề tâm linh. 

Một số lưu ý cần tránh để đảm bảo điềm lành khi đi tảo mộ (Nguồn: Sưu tầm)

Bài văn khấn ông bà tổ tiên vào ngày Tiết thanh minh

Sau đây là hai mẫu văn khấn ông bà tổ tiên vào ngày Tết Thanh Minh ở ngoài mộ và tại gia, bạn có thể tham khảo:

Bài văn khấn Tiết thanh minh ở ngoài mộ

Gia chủ nên chuẩn bị đủ cho mâm cúng bao gồm hương đèn, trầu cau, vàng mã, rượu thịt và hoa quả. 

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương

Con Kính lạy Hương linh………………(Hiển khảo, Hiển tỷ hoặc Tổ Khảo………….

Hôm nay là ngày.………….

Nhân tiết:………………………….

Tín chủ (chúng) con ……………………………

Ngụ tại:…………………….

Chúng con và toàn thể gia đình con cháu, nhờ công ơn võng cực, nền đức cao dày, gây dựng cơ nghiệp của………….. chạnh lòng nghĩ đến âm phần ở nơi hoang vắng, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước mộ, kính mời chân linh…………............lai lâm hiến hưởng.

Chúng con xin phép được sửa sang phần mộ, bồi xa, bồi thổ, tu sửa minh đường hậu quỷ cho thêm vững chắc. Nhờ ơn Phật Thánh phù trì, đội đức trời che đất chở, cảm niệm Thần linh phù độ, khiến cho được chữ bình an, âm siêu dương thái. Con cháu chúng con xin vì chân linh..……..Phát nguyện tích đức tu nhân, làm duyên, làm phúc cúng dâng Tin Bảo, giúp đỡ cô nhi quả phụ, tế bần cứu nạn, hiếu thuận tông nhân để lấy phúc này hướng về Tiên Tổ.

Cúi xin linh thiêng chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì con cháu, qua lại soi xét cửa nhà. Che tai cứu nạn, ban tài tiếp lộc, điều lành mang đến, điều dữ xua đi. Độ cho gia đạo hưng long, quế hờ tươi tốt, cháu con vinh hưởng lộc trời, già trẻ nhuần ơn Phật Thánh.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.

Bài văn khấn Tiết thanh minh tại gia

Nam mô A di Đà Phật!

Nam mô A di Đà Phật!

Nam mô A di Đà Phật!

Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.

Con lạy gia tiên tiền tổ, họ hàng nội ngoại hai bên gia tộc họ…

Con lạy bà tổ cô ông mãnh, ông bà, cô bé Đỏ, cậu bé Đỏ tại gia

Hôm nay là ngày... tháng... năm...

Nay con giữ việc phụng thờ tên là..., tuổi…, sinh tại xã..., huyện..., tỉnh... cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.

Kính mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.

Kính dâng lễ bạc: trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm vật lòng thành nhân dịp tiết Thanh Minh, kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.

Con thành tâm thành kính cúi xin gia tiên tiền tổ, bà tổ cô ông mãnh, ông bà… phù hộ độ trì, đề tâm xếp nếp, vuốt ve che chở cho đại gia đình con bình an, thịnh vượng, ba tháng mùa hè chín tháng mùa đông đều mát mẻ, tốt tươi. Điều lành mang lại, điều dữ mang đi cho công việc của gia đình con đều thuận buồm xuôi gió, gặp nhiều may mắn.

Chúng con kính dâng lễ bạc tâm thành, cúi xin gia tiên chứng minh chứng giám cho lòng thành của toàn thể gia quyến.

Nam mô A di Đà Phật!

Nam mô A di Đà Phật!

Nam mô A di Đà Phật!

Hy vọng qua bài viết mà AEONESHOP chia sẻ trên giúp bạn hiểu được nguồn gốc, ý nghĩa của Thanh Minh là gì cũng như ngày nào diễn ra lễ này để cùng người thân đi tảo mộ tưởng nhớ ông bà, tổ tiên. Chúc các bạn có một mùa Tết Thanh Minh thật ấm áp và ý nghĩa cùng gia đình.